Ο ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ

Η Κρήτη φημίζεται για την ιστορία της αλλά και για τους θρύλους της. Τις περίεργες εκείνες διηγήσεις μυθικού χαρακτήρα, που διαδίδονται από γενιά σε γενιά, και απλώνουν ένα μανδύα μυστηρίου και μαγείας σε γεγονότα και φαινόμενα που δύσκολα μπορεί ο λαός να εξηγήσει και έχει ανάγκη να τα εξυψώσει στη σφαίρα του μυθικού.

Σε ένα τέτοιο θρύλο, είναι αφιερωμένες οι επόμενες σελίδες. Στον «κύκλο στο σταυροδρόμι», που περιγράφει τη μαγική διαδικασία, με την οποία οι λυράρηδες μάθαιναν να παίζουν, με περισσή τέχνη, το αντιπροσωπευτικότερο ίσως όργανο της Κρήτης....

Σύμφωνα λοιπόν με τον θρύλο αυτό, όποιος θέλει να μάθει να παίζει καλά τη λύρα πηγαίνει κατά τα μεσάνυχτα σ’ ένα έρημο σταυροδρόμι και εκεί χαράζει κάτω στη γη, μ’ ένα μαυρομάνικο μαχαίρι, ένα γύρο (=κύκλο). Μέσα εκεί κάθεται και παίζει.
Σε λίγο έρχονται από παντού νεράιδες και τον περιτριγυρίζουν. Ο σκοπός τους δεν είναι καλός, γιατί θέλουν να τον πατάξουν. Μα αφού δεν μπορούν να μπουν στο γύρο, προσπαθούν με κάθε τρόπο να τον ξεπλανέψουν και να τον τραβήξουν έξω. Και του λένε γλυκά λόγια και όμορφα τραγούδια και του κάνουν χίλια δυο τσακίσματα. Μα εκείνος, αν είναι φρόνιμος, κάνει πέτρα την καρδιά και εξακολουθεί να παίζει ατάραχος τη λύρα.
«Μα δεν την ξέρεις» του λένε, σαν δουν πως πάνε τα πλανέματά τους χαμένα. «Τί την παίζεις και χάνεις χρόνο;»
«Έτσι την έμαθα, έτσι την παίζω» αποκρίνεται ο λυράρης, «Τι σας νοιάζει»
«Μπά, τίποτα» του λένε, «μόνο αν θέλεις σε μαθαίνουμε να παίζεις λύρα, λύρα που να χορεύουνε και οι πέτρες.» Και τον παρακαλούν να βγει από τον γύρο.
Εκείνος δεν τις ακούει. Ύστερα από πολλά του ζητούν μόνο τη λύρα. Ο λυράρης τη δίνει , μόνο φυλάγεται να μην βγάλει έξω από το γύρο το χέρι του ή άλλο μέρος από το σώμα του, γιατί κόβεται ή τρελαίνεται.
Παίρνει τότε μια νεράιδα τη λύρα, την παίζει λίγες στιγμές, με πολλή τέχνη, και του τη δίνει πίσω πάλι, με δυσαρέσκεια, λέγοντας: «Πάρε την. Εσύ δεν μας πιστεύεις να βγεις έξω και εμείς θα σου μάθουμε;»
Ο λυράρης, όμως, τίποτα, δεν ακούει, και αρχίζει πάλι να παίζει τη λύρα του άτεχνα. Οι νεράιδες που θέλουν να τον βλάψουν, κάνουν πολλές φορές το ίδιο για να ξεγελαστεί κάποια στιγμή και να βγάλει παραέξω το χέρι του.
Στο τέλος, όταν κράξει ο πετεινός, για να μην τους βρει η μέρα, του ζητούν να τους δώσει ένα, ό,τι να ’ναι, προκειμένου να τον μάθουν.
Και εκείνος βγάζει την άκρη από το μικρό του δάχτυλο και αυτές το κόβουν αμέσως. Όμως δεν τον γελούν. Σε λίγο, τον μαθαίνουν να παίζει σαν αυτές και ύστερα χάνονται.
Γι’ αυτό, ένας καλός λυράρης, άμα τον παινούν πως έχει καλές κοντυλιές, λέει καμιά φορά: «Αμ, είντα θαρρείτε; Εγώ την λύρα την έμαθα στο σταυροδρόμι.»

Από τις νεράιδες, σύμφωνα με τον παραπάνω θρύλο της Κρήτης, τον «κύκλο στο σταυροδρόμι» μάθαιναν οι καλοί λυράρηδες την τέχνη της λύρας, γεγονός που επιβεβαιώνει την ευρύτατα διαδεδομένη πίστη των ανθρώπων σε θεούς δασκάλους και πατέρες ή προστάτες των τεχνών.
Στο πλαίσιο της πίστης αυτής, τοποθετείται και η αντίληψη για τη θεϊκή καταγωγή της μουσικής. Η πρώτη λύρα λέγεται ότι φτιάχτηκε από τον Ερμή, από καύκαλο χελώνας, δέρμα βοδιού και έντερα αρνιού, την οποία χάρισε στον Απόλλωνα και αυτός με τη σειρά του στο γιο του Ορφέα που μάγευε τη φύση, τα ζώα και τα φυτά με τη μουσική του.

Κάποιες φορές, τις όμορφες νεράιδες αντικαθιστούν φοβεροί και τρομεροί δαίμονες, οι οποίοι αναλαμβάνουν το έργο της εκπαίδευσης του λυράρη. Στην αρχή χορεύουν όλοι μαζί γύρω του και στο τέλος τον πλησιάζουν και του πιάνουν την κουβέντα. Εκείνος όμως δεν πρέπει να βγάλει άχνα γιατί αν μιλήσει θα του πάρουν τη μιλιά και θα βουβαθεί. Οι δαίμονες ευχαριστιούνται από την εξυπηρέτηση που αυτός τους κάνει , συνοδεύοντας με λύρα το χορό τους και θέλουν να του ανταποδώσουν τη χάρη. Έτσι, πλησιάζει ο αρχηγός, παίρνει τη λύρα από τα χέρια του, την κουρντίζει και την επιστρέφει. Από τη στιγμή αυτή, ο οργανοπαίχτης γίνεται άσσος της λύρας, τόσο, που θα’ λεγε κανείς ότι μόνα τους παίζουν τα δάχτυλά του.

Ελίνα Μεταξάκη

(Πλήρες άρθρο στο τεύχος νο 76 των ΣΤΙΓΜΩΝ)

Ελληνικοί Μύθοι στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης

Μετά τα επιτυχημένα εικαστικά αφιερώματα με θέμα ”Μια Θάλασσα Μικρή” (με 26 συμμετέχοντες καλλιτέχνες) και ”Ενυδρείο”, (με 34 συμμετέχοντες καλλιτέχνες) για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, ο χώρος τέχνης του ξενοδοχείου ”St Nicolas Bay” στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, φιλοξενεί από τον Αύγουστο και έως τις 31 Οκτωβρίου 2006 μια νέα ενότητα έργων με τίτλο ”Ελληνικοί Μύθοι”.

Σε επιμέλεια της Ιστορικού της Τέχνης Ίριδας Κρητικού, 40 εικαστικοί καλλιτέχνες εξερευνούν τους ελληνικούς μύθους, ξεκινώντας από ποικίλες θεματικές αφετηρίες και χρησιμοποιώντας διαφορετικά ευρήματα, τεχνικές και υλικά.

Πρόκειται για τους: Αγγελή Ηώ, Αγγελίδου Δάφνη, Αλκαλάη Άρτεμις, Βάγκνερ Έφη, Βορρέ Γιώργο, Γεωργίου Κωστή, Γιαννακάκη Μαρία, Γρηγορίου Μαρία, Δάρρα Χριστίνα, Δέδε Γιάννη, Δημητρακοπούλου Τάνια, Ζαχαράκη Έλσα, Ιωαννίδου Κατερίνα, Καγκλή Τζουλιάνο, Καλαφάτη Νίκο, Καλογεροπούλου Σοφία, Κεχαγιόγλου Χρήστο, Κοκονάκη Αγγελική, Κοττάκη Μάρθα, Κωστούρο Κωνσταντίνο, Μαθιού άνα, Μακρή Αγγελική, Ματζαβίνο Τάσο, Μαρούδα Καλλιρόη, Μάτσα Αλίνα, Μαυροφόρου Εσθήρ, Μόραλη Χριστίνα, Μπεχράκη Βένια,Μπουκογιάννη Ντόλλυ, Ντάσιο Δημήτρη, Παπαδημητρίου Έλενα, Παπαδόπουλο Γιάννη, Παπατριανταφυλλόπουλο Κώστα, Παυλίδη Γιάννη, Σκουρογιάννη Δημήτρη, Σπαθάρη Ευγένιο, Στάβερη Αντώνη, Σταυροπούλου Ματίνα, Τούλιου Κατερίνα, Χαδούλη Γιώργο και Χρυσοχοΐδου Τζοάννα.

Ο ίδιος ο τίτλος παραπέμπει τόσο στην Ελληνική Μυθολογία, όσο και στους μικρούς καθημερινούς ”μύθους” που συνθέτουν την ελληνική πραγματικότητα, έτσι όπως αυτή αντανακλάται ως αναμενόμενη εικόνα στα μάτια ενός μη-Έλληνα επισκέπτη της έκθεσης.

Έργα επιτείχια όπως το ”Κουτί της Πανδώρας” (Κωστής Γεωργίου), το ”Πέταγμα της Έλλης Λαμπέτη πάνω από τον αρχαίο Ελλήσποντο” (Δημήτρης Σκουρογιάννης), ο αφαιρετικός ”Κένταυρος” του Τζουλιάνο Καγκλή, ο ”Λαοκόων” της Ματίνας Σταυροπούλου, ο ”Πήγασος” της Ηώς Αγγελή, η ”Ηχώ” της Βένιας Μπεχράκη, οι ”Έφιπποι Πολεμιστές” του Τάσου Ματζαβίνου, οι ”Πέρσες” και ο ”Οιδίποδας και Σφίγγα” του Ευγένιου Σπαθάρη, συνδιαλέγονται με έργα και αντικείμενα τρισδιάστατα, όπως η παλλόμενη πάνινη ”Μέδουσα” της Έλενας Παπαδημητρίου, οι ”Τρεις Χάριτες”-κηροπήγια της Κατερίνας Τούλιου ή τα χειροποίητα ενδύματα-ιστορίες της Τζοάννα Χρυσοχοΐδου και τα υφαντά-λαβύρινθοι της Άρτεμης Αλκαλάη.

Μύθοι για τους περισσότερους επισκέπτες είναι όμως ακόμη η θάλασσα και το φως, οι σκιές της ελιάς και οι δύσβατοι όγκοι των μικρών νησιών, τα τάματα-θυσίες στις εκκλησίες και τα φυλαχτά, τα ευοίωνα πολύσπορα ρόδια και οι φιγούρες του Καραγκιόζη.

Η περιήγηση στους ελληνικούς μύθους συμπληρώνεται με αντίστοιχες εικόνες-αναφορές από καλλιτέχνες όπως η Τάνια Δημητρακοπούλου, η Καλλιρόη Μαρούδα, η Άνα Μαθιού, ο Αντώνης Στάβερης, ο Γιάννης Παυλίδης, ο Γιώργος Χαδούλης, η Χριστίνα Μόραλη, η Έφη Βάγκνερ, η Κατερίνα Ιωαννίδου, η Εσθήρ Μαυροφόρου, η Ντόλλυ Μπουκογιάννη, ο Κώστας Παπατριανταφυλλόπουλος και η Έλσα Ζαχαράκη.

Κύριος στόχος του εικαστικού αυτού θεσμού, και του εμπνευστή του, ιδιοκτήτη του St Nicolas Bay, Γιώργου Αλεξανδράκη, υπήρξε από την αρχή η δημιουργία ενός χώρου παρουσίασης επιλεγμένων έργων σημαντικών δημιουργών, καθώς και η γνωριμία ξένων επισκεπτών με τη σύγχρονη ελληνική εικαστική γραφή.

από το διαδίκτυο

Μαλεβιζιώτικα

Γλυκά σκαλτσούνια (Μαλεβιζιώτικα)

Ζύμη:
4 αυγά
11/2 φλιτζάνι γάλα
1/2 φλιτζάνι βούτυρο
1 φλιτζάνι ζάχαρη
1 φακελάκι μπέικιν -πάουντερ
2 βανίλιες-ξύσμα λεμονιού
1.200 γραμ. αλεύρι
Γέμιση:
2 κιλά μυζήθρα
1/2 κιλό ζάχαρη
4 βανίλιες
2 κρόκους αυγών

Ζυμώνετε τα υλικά της γέμισης με τα χέρια και τα αφήνετε σε μια λεκάνη.
Κτυπάτε τα αυγά (ασπράδια) μαρέγκα, λιώνετε το βούτυρο μέσα στο γάλα μαζί και το μπέικιν πάουντερ και τα ζυμώνετε με το αλεύρι.
Ρίχνετε το ξύσμα λεμονιού και τις δύο βανίλιες.
Παίρνετε ένα μικρό μπαλάκι (μεγέθους μεγάλου καρυδιού) από τη ζύμη και το ανοίγετε με τα χέρια τραβώντας προς τα έξω μέχρι να γίνει ένα στρογγυλό μικρό φύλλο όσο γίνεται λεπτό.
Βάζετε μια κουταλιά γέμιση και το κλείνουμε.
Το αλείφετε με αυγό και κανέλα και τα ψήνετε σε προθερμασμένο φούρνο 200ο C μέχρι να ροδίσουν.

από το διαδίκτυο